Biznes czy Planeta to fałszywa dychotomia.
Potrzeba tworzenia i wdrażania nowych, zrównoważonych modeli biznesowych uwzgledniających wyzwania świata, w którym przyjdzie nam żyć (bo inaczej tego nie doczekamy).
Wzajemny charakter dzisiejszego świata oznacza, że lokalne zakłócenia mogą mieć globalne reperkusje. Kryzysy finansowe, ekstremalne warunki pogodowe, katastrofy społeczne z bliska iz daleka dotykają nawet najbogatsze narody. A rosnąca konkurencja o ograniczone zasoby, niestabilne ceny towarów i zmiany klimatyczne oznaczają, że producenci będą zmuszeni w przyszłości prowadzić działalność w inny sposób.
Coraz bardziej nagląca potrzeba, by firmy robiły rzeczy inaczej i odpowiedzialnie oraz aby przyjęły długoterminową wizję dobrobytu, zainspirowała trzy obszary naszych badań: co rozumiemy przez „wartość” w kontekście zrównoważonego rozwoju, jak możemy opracować bardziej zrównoważone modele biznesowe i jak możemy eksperymentować z innowacjami w modelach biznesowych w środowisku wolnym od ryzyka.
Czym jest pojęcie „wartość” dla zrównoważonego rozwoju?
Organizacje cały czas mówią o „wartości”, ale co tak naprawdę mają na myśli? Definiowanie wartości było źródłem sporów od czasów Platona i Arystotelesa, a nawet po 2000 latach dyskusji, jego znaczenie wciąż ewoluuje. Filozofowie ekonomii i naukowcy uczynili pogląd Adama Smitha na „wartość” kamieniem węgielnym myśli ekonomicznej i to właśnie ten pogląd przeważa w dzisiejszej praktyce biznesowej. Jednak w nowszej debacie zaobserwowano przejście od „wartości wymiennej” Smitha do myślenia bardziej w kategoriach „wartości użytkowej”, ponieważ producenci przechodzą w kierunku modeli biznesowych opartych w większym stopniu na usługach i silniejszej koncentracji na kliencie. Ostatnio Michael Porter i Mark Kramer pisali wpływowo na temat koncepcji „wspólnej wartości”, sugerując, że wartość ekonomiczna powinna być tworzona w sposób, który tworzy również wartość dla społeczeństwa, odpowiadając na jego potrzeby i wyzwania.
Co zatem rozumiemy przez wartość w kontekście zrównoważonego rozwoju? Pogląd naszego Centrum na to, co stanowi „zrównoważoną wartość” to: dobrostan, poprawa, ciągłość i zachowanie jednostki (życia ludzkiego), firmy, społeczeństwa i środowiska, w taki sposób, który zaspokaja potrzeby teraźniejszości bez narażania na szwank -sprawiedliwość pokoleniowa. Ma trzy komponenty:
Zrównoważona wartość ekonomiczna, która obejmuje wzrost – zysk, zwrot z inwestycji, odporność finansową oraz długoterminową rentowność i stabilność firmy.
Zrównoważona wartość społeczna, która obejmuje zmniejszanie ubóstwa, sprawiedliwość społeczną, równość, dobrobyt, rozwój społeczności, długoterminowe zatrudnienie, bezpieczne i sensowne źródła utrzymania, standardy i praktyki pracy, płace, kodeks postępowania, rozwój kariery, zdrowie i bezpieczeństwo oraz różnorodność.
Zrównoważona wartość środowiskowa, która obejmuje wykorzystanie zasobów w tempie, w jakim można je odnowić, zapewnienie, że emisje i odpady są na poziomie, który może być bezpiecznie metabolizowany w środowisku, ochrona różnorodności biologicznej i tworzenie pozytywnych korzyści dla środowiska, którym można przeciwdziałać nadmiar przeszłości.
Potrzebujemy modeli biznesowych, które mogą pogodzić sposób, w jaki firma może tworzyć i dostarczać wartość dla wielu interesariuszy, jednocześnie przechwytując wartość dla siebie.
Czym są zrównoważone modele biznesowe?
Posiadanie jasnej definicji „zrównoważonej wartości” jest ważne, gdy zaczynamy myśleć o zrównoważonych modelach biznesowych i ich wyglądzie. Potrzebujemy modeli biznesowych, które mogą pogodzić sposób, w jaki firma może tworzyć i dostarczać wartość dla wielu interesariuszy, jednocześnie przechwytując wartość dla siebie. Jednak zmieniający się krajobraz zasobów stwarza możliwości dla innowacji. Wyzwaniem jest ponowne przemyślenie przemysłu wytwórczego jako sieci złożonych i ewoluujących relacji oraz zrozumienie zmieniającego się wzorca przepływu wartości i tworzenia wartości wśród aktorów sieci.
Współpraca w biznesie może wydawać się sprzeczna z intuicją w stosunku do konkurencji. Jednak kilka wysoce konkurencyjnych sektorów, takich jak przemysł motoryzacyjny, meblarski i FMCG, współpracuje ze sobą, aby osiągnąć efektywność energetyczną i zasobooszczędną. Firmy takie jak Xerox, Kingfisher, British Sugar, Unilever, Marks & Spencer, Vitsoe, Toyota, Riversimple – by wymienić tylko kilka – angażują się w innowacyjne i przełomowe inicjatywy międzysektorowe na rzecz zrównoważonego rozwoju. Tego rodzaju działania wiążą się ze znaczącymi zmianami w ogólnych procesach biznesowych, przepływach zasobów i działaniach – zarówno na poziomie firmy, jak i sieci. Badanie sugeruje, że pomocne jest holistyczne podejście zaangażowanych osób do przeprojektowania swoich modeli biznesowych przy użyciu perspektywy „wspólnej wartości”.
Lepsze modele w modelach biznesowych
Badania i praktyka w zakresie innowacyjnych modeli biznesowych wspierających zrównoważony rozwój przemysłu rozwijają się szybko w obszarach takich jak systemy produkt-usługa, modele biznesowe w obiegu zamkniętym i ekologia przemysłowa. Jednak nadal istnieje stosunkowo ograniczone zrozumienie tego, jak producenci, konsumenci i inne zainteresowane strony muszą się zachowywać, aby wspierać udane innowacje na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Oczywiście firmy chcą mieć możliwość przewidywania, w jaki sposób ich działania wpłyną na tworzoną przez nie wartość. Ale aby to zrobić, muszą być w stanie zarządzać informacjami ze złożonej sieci, w której działają, i robić to przez cały cykl życia swoich produktów. Oznacza to uwzględnienie wszystkich interesariuszy sieci, w tym dostawców i partnerów, klientów, inwestorów i akcjonariuszy. Jednocześnie wszystkie relacje biznesowe obejmują nie tylko formalne działania umowne, ale także nieformalną wymianę informacji i korzyści. Zidentyfikowanie wszystkich przepływów wartości w sieci może ujawnić możliwości innowacji i ulepszeń. Wyzwanie polega zatem na tym, jak przewidzieć i zaprojektować właściwy przyszły model biznesowy.
Co prowadzi nas z powrotem do naszego trzeciego obszaru działalności badawczej: jak eksperymentować z innowacyjnymi modelami biznesowymi w środowisku wolnym od ryzyka. Robimy to, opracowując nowe narzędzia do modelowania biznesowego, które analizują i ilustrują ruch wartości w celu zidentyfikowania praktycznych i rentownych możliwości innowacji w modelu biznesowym. Nasze narzędzia umożliwiają również organizacjom współpracę w sposób, który zwiększa wartość i zmniejsza zapotrzebowanie na zasoby i energię oraz zapewnia pozytywny wpływ społeczny. Naszym ostatecznym celem jest zapewnienie organizacjom narzędzi do tworzenia własnych ścieżek transformacji do nowych, bardziej zrównoważonych modeli biznesowych i umożliwienie im nawiązania nowej współpracy, która zaowocuje znacznie wyższym poziomem zrównoważonych wyników biznesowych i kondycji organizacyjnej.
Rosnąca świadomość, że obecnych praktyk przemysłowych nie da się utrzymać na dłuższą metę, niesie ze sobą wyzwania, możliwości i nadzieje zarówno dla przemysłu, jak i środowiska akademickiego. Rozszerzające się postrzeganie „wartości” poza jej ekonomicznym znaczeniem pieniężnym oraz modele biznesowe, które traktują środowisko naturalne i społeczeństwo jako równych interesariuszy firmy, powoli stają się częścią naszej rzeczywistości. Zadaniem jest zmniejszenie niepewności i ryzyka, aby umożliwić szerokie przyjęcie takich zmian. Przed nami trudne zadanie, ale dziś jest czas na inwestowanie w przyszłość.
Brief.pl - jedno z najważniejszych polskich mediów z obszaru marketingu, biznesu i nowych technologii. Wydawca Brief.pl, organizator Rankingu 50 Kreatywnych Ludzi w Biznesie.
