Kwas foliowy – witamina niezbędna już w życiu płodowym

Kwas foliowy to witamina rozpuszczalna w wodzie, znana także jako witamina B9. Pełni wiele istotnych funkcji w organizmie człowieka, jednak kluczowy jest jej wpływ na rozwój układu nerwowego u płodu i zapobieganie wystąpieniu wad cewy nerwowej. Witamina B9 występuje m.in. w zielonych warzywach liściastych, jednak wśród społeczeństwa wciąż można zaobserwować zbyt niskie spożycie kwasu foliowego.

Kwas foliowy – co to takiego?

Kwas foliowy to element grupy związków zwanych folianami. To organiczny związek chemiczny wchodzący w skład witaminy B complex i należący do witamin rozpuszczalnych w wodzie.

Nazwa kwasu foliowego wywodzi się od łacińskiego słowa „folium”, które oznacza „liść” i wskazuje na główne źródło witaminy B9, czyli warzywa liściaste.

Witamina B9 jest w organizmie człowieka syntetyzowana przez bakterie jelitowe. Jej biologicznie aktywną formą jest kwas lewomefoliowy.

Kwas foliowy – właściwości

Kwas foliowy warunkuje prawidłowy podział komórek i jest niezbędny do syntezy kwasów nukleinowych, będących podstawowym składnikiem DNA. Bierze także udział w regulacji, tworzeniu i dojrzewaniu erytrocytów, a także w przekształcaniu homocysteiny do metioniny.

Odgrywa istotną rolę w procesach wzrostu, rozwoju i rozmnażania komórek. Wspiera prawidłową pracę układu nerwowego, krwionośnego i sercowo-naczyniowego. Dodatkowo uczestniczy w syntezie białek i fosfolipidów, a jego obecność jest niezbędna do tworzenia hemu.

Kwas foliowy ma także duże znaczenie dla prawidłowego rozwoju płodu. Jego odpowiednia podaż zmniejsza ryzyko wystąpienia wad płodowych, w tym wady cewy nerwowej. Ponadto pokrycie zapotrzebowania na witaminę B9 w czasie ciąży może mieć wpływ na prawidłową masę urodzeniową dziecka i jego właściwy rozwój.

Zapotrzebowanie na kwas foliowy

Zapotrzebowanie na kwas foliowy jest zależne od płci, wieku i stanu fizjologicznego. Zwiększone zapotrzebowanie można zaobserwować wśród kobiet będących w ciąży i w okresie laktacji.

Zgodnie z Normami Żywienia dla populacji polskiej, opracowanymi przez Instytut Żywności i Żywienia, rekomenduje się, aby:

  • Dzieci od 1 do 9 lat, każdego dnia przyjmowały od 150 do 300 ug kwasu foliowego,
  • Młodzież od 10 do 18 lat stosowała 300-400 ug witaminy B9 na dobę,
  • Dorośli spożywali 400 ug związku każdego dnia,
  • Kobiety w ciąży przyjmowały 600 ug kwasu foliowego na dobę,
  • Kobiety w okresie laktacji stosowały codziennie 500 ug witaminy B9.

Źródła kwasu foliowego w codziennej diecie

Kwas foliowy można znaleźć w powszechnie dostępnych produktach spożywczych, takich jak m.in.:

  • zielone warzywa liściaste – szpinak, jarmuż, sałata, brukselka, natka pietruszki,
  • suche nasiona roślin strączkowych – groch, soja, soczewica, fasola,
  • orzechy,
  • owoce – pomarańcze,
  • drożdże,
  • jaja,
  • produkty zbożowe.

Warto zwrócić uwagę, iż kwas foliowy jest wrażliwy na działanie wielu czynników, m.in. wysokiej temperatury, tlenu czy promieni słonecznych. Z tego względu straty w żywności mogą być znaczne.

Warto więc rozważyć stosowanie suplementów diety bogatych w kwas foliowy, np. w postaci witaminy B complex, gdyż syntetyczna postać związku wyróżnia się lepszym wchłanianiem niż kwas foliowy pochodzący z żywności.

Niedobór kwasu foliowego w ustroju

Niedobór kwasu foliowego jest częstym zjawiskiem w społeczeństwie, dlatego warto zwrócić uwagę na spożywanie produktów będących źródłem witaminy B9 i rozważyć suplementację związkiem.

Niedobór witaminy B9 często spowodowany jest zaburzeniami wchłaniania kwasu foliowego, które mogą występować przede wszystkim wśród osób cierpiących na schorzenia układu pokarmowego, wśród palaczy i osób nadużywających alkoholu. Niedobór związku w organizmie może też wynikać z przyjmowania leków przeciwpadaczkowych, przeciwzapalnych czy środków antykoncepcyjnych.

Zmniejszone stężenie kwasu foliowego można zaobserwować wśród osób, których dieta jest uboga w warzywa i owoce. Na niedostateczną podaż związku narażone są także osoby wyróżniające się zwiększonym zapotrzebowaniem tzn. kobiety w ciąży, w okresie laktacji czy pacjenci cierpiący na choroby przewlekłe.

Do objawów niedostatecznej podaży witaminy B9 można zaliczyć m.in.:

  • zaburzenia pracy układu trawiennego, m.in. biegunki, wymioty, nudności,
  • bóle głowy,
  • przewlekłe zmęczenie,
  • stany depresyjne,
  • stany zapalne błon śluzowych,
  • kołatania serca,
  • anemię.

Niedobór kwasu foliowego wśród kobiet w ciąży może wiązać się z wystąpieniem ciężkich wad rozwojowych płodu, przyczynić się do wystąpienia bezmózgowia czy rozszczepu kręgosłupa u dziecka. Warto pamiętać, że do powstania wyżej wymienionych wad dochodzi na początkowym etapie ciąży, dlatego też przyjmowanie suplementów bogatych w kwas foliowy warto rozpocząć jeszcze przed zajściem w ciążę.

Nadmiar kwasu foliowego w organizmie człowieka

Kwas foliowy to witamina rozpuszczalna w wodzie, dlatego też nadmiar związku wydalany jest z organizmu wraz z moczem. Zbyt wysoka podaż kwasu foliowego nie stanowi więc zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka.

Nadmiar witaminy B9 może jednak maskować niedobory witaminy B12 i utrudniać diagnozę niedokrwistości megaloblastycznej.

Suplementy diety bogate w kwas foliowy

W czasie planowania ciąży, w okresie ciąży oraz w czasie laktacji warto rozważyć przyjmowanie suplementów diety bogatych w kwas foliowy, aby zapobiegać rozwojowi wad płodu i wspierać prawidłowe kształtowanie dziecka.

Również wśród osób stosujących dietę ubogą w warzywa i owoce, wśród cierpiących na schorzenia układu pokarmowego czy wśród osób spożywających nadmierne ilości alkoholu, warto stosować suplementy diety zawierające ten związek, aby przeciwdziałać niedoborom witaminy B9 i ich konsekwencjom.

Dobrym rozwiązaniem może być także przyjmowanie zestawu witamin z grupy B zwanego witaminą B complex, który uzupełni niedobory składników z tej grupy i pozytywnie wpłynie na zdrowie i samopoczucie.

Brief.pl - jedno z najważniejszych polskich mediów z obszaru marketingu, biznesu i nowych technologii. Wydawca Brief.pl, organizator Rankingu 50 Kreatywnych Ludzi w Biznesie.

BRIEF