Kiedy następuje przedawnienie długu?
Wyobraź sobie, że twoja firma sprzedała właśnie duże zamówienie. Za pieniądze z faktury masz zamiar pokryć bieżące wydatki, a resztę chcesz przeznaczyć na nową maszynę. Mijają tygodnie. Kontrahent przestaje odbierać telefony, a w kalendarzu przybywa czerwonych przypomnień. Nie czekaj – działaj! Od dnia następującego po terminie płatności zaczyna biec czas, po którym dojdzie do przedawnienia długu. Sprawdź, jak temu zapobiec.
Czym jest przedawnienie długu?
Przedawnienie długu to ustawowy deadline (termin) chroniący dłużnika, ale też dyscyplinujący wierzyciela. Po upływie określonego czasu jako wierzyciel tracisz możliwość skutecznego dochodzenia zapłaty długu na drodze sądowej. W Polsce zasady przedawnienia reguluje Kodeks cywilny, a dokładnie artykuły 117 i 118.
Przedawnienie nie oznacza, że dług znika. Ale jeśli do niego dojdzie, nie możesz wymusić zapłaty prawnie. Dłużnik może mimo tego oddać pieniądze, jeśli tak postanowi.
W ten sposób prawo chroni dłużników przed sytuacją, w której po wielu latach mogliby zostać zmuszeni do spłaty bardzo starych zobowiązań. Z drugiej strony przedawnienie może być wyzwaniem dla wierzycieli, którzy muszą pilnować terminów, aby nie stracić szansy na odzyskanie swoich pieniędzy.
Terminy przedawnienia dla różnych rodzajów długów
Podstawowy termin przedawnienia długu w Polsce wynosi 6 lat i dotyczy większości roszczeń majątkowych niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Istnieją też wyjątki, które przewidują krótsze terminy:
- 3 lata – dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. czynsz, abonament) oraz dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (dotyczy to m.in. faktur B2B, które niezapłacone po tym czasie mogą się przedawnić);
- 2 lata – dla długu z tytułu debetu na koncie bankowym;
- 1 rok – dla niezapłaconych mandatów;
- 5 lat – dla zaległości podatkowych oraz składek ZUS.
Specyficzne zasady mają długi alimentacyjne. Alimenty wobec osoby dorosłej przedawniają się po 3 latach, natomiast tych na rzecz dzieci można dochodzić do ukończenia przez dziecko 21. roku życia.
Uwaga! W większości przypadków dług przedawnia się 31 grudnia roku, w którym termin na dochodzenie roszczenia na drodze sądowej rzeczywiście mija. Zatem realnie masz nieco więcej czasu niż dokładnie 36 miesięcy od daty zapłaty na fakturze. Nawet jeśli dług stał się wymagalny na początku roku, przedawni się z końcem roku, na który przypada przedawnienie długu.
Kiedy startuje odliczanie?
Bieg przedawnienia rozpoczyna się w momencie, kiedy świadczenie staje się wymagalne, a więc już dzień po terminie zapłaty. Przykładowo, jeśli termin zapłaty przypada na 15 października 2025 roku, to bieg przedawnienia zaczyna się od 16 października 2025 roku.
Nieco inaczej to wygląda w przypadku długów podatkowych. W takiej sytuacji bieg przedawnienia liczy się od końca roku, w którym powstał obowiązek zapłaty podatku.
Przerwanie i zawieszenie biegu przedawnienia
Bieg przedawnienia możesz przerwać. Wyobraź sobie, że po półtora roku od wystawienia faktury dłużnik wciąż obiecuje szybki przelew. Nie musisz biernie czekać. Kiedy wysyłasz wezwanie do zapłaty (z potwierdzeniem doręczenia), składasz pozew albo choćby zawierasz formalną ugodę, sprawiasz, że odliczanie startuje od zera. Dzięki temu odzyskujesz pełne trzy lata na dochodzenie należności.
Żeby przerwać bieg przedawnienia, możesz np.:
- wysyłać do dłużnika wezwanie do zapłaty;
- złożyć pozew do sądu lub podjąć inne działania prawne;
- zawrzeć z dłużnikiem ugodę;
- brać udział w mediacjach z dłużnikiem.
Historia, która może przydarzyć się każdej firmie
Pracownia ceramiki, która nie doczekała się zapłaty za zamówiony towar, przez dwa lata kontaktowała się z kontrahentem wyłącznie telefonicznie i e-mailowo, bez oficjalnego wezwania czy pozwu. Do końca trzyletniego terminu zostały cztery miesiące. Jeśli właściciel nie podejmie dziś formalnych kroków, od 1 stycznia przyszłego roku roszczenie stanie się naturalne – nadal istniejące w księgach, ale niewymagalne przed sądem. To realna strata, która może zablokować zakup nowych pieców i ograniczyć rozwój marki.
Jak nie powtórzyć tego błędu
- Ustaw stałe alerty w systemie finansowym – pierwsze już tydzień po upływie terminu płatności.
- Archiwizuj każdy kontakt z dłużnikiem: listy, maile, protokoły z rozmów.
- Planuj pozew najpóźniej w połowie okresu przedawnienia – tak, by pozostał czas na doręczenie i uzupełnienie ewentualnych braków formalnych (np. braku podpisu, podania błędnych lub niepełnych danych stron, braku opłaty za pozew).
Świadome zarządzanie przedawnieniem nie wymaga skomplikowanych procedur. Wystarczy dyscyplina i prosta lista w kalendarzu. Sprawdź najstarszą przeterminowaną fakturę w swoim systemie i zobacz, ile dni zostało do 31 grudnia roku, w którym upływa termin, w którym możesz dochodzić zapłaty. Jeśli niewiele – zrób dziś ruch, który zatrzyma bieg. W ten sposób prawo zadziała na korzyść Twojej firmy, a nie kontrahenta, który zwleka z płatnością.
Do pomocy w odzyskaniu długu możesz też zatrudnić firmę windykacyjną, np. Kaczmarski Inkasso. Doświadczeni specjaliści dopełnią wszystkich formalności, działając w Twoim imieniu. Może to przyspieszyć odzyskanie pieniędzy.
Brief.pl - jedno z najważniejszych polskich mediów z obszaru marketingu, biznesu i nowych technologii. Wydawca Brief.pl, organizator Rankingu 50 Kreatywnych Ludzi w Biznesie.