Jak działać w biznesie pomimo strachu związanego z ciągłą zmianą.
Strach – jak czytamy w Wikipedii - jest jedną z podstawowych cech pierwotnych nie tylko ludzkich mających swe źródło w instynkcie przetrwania. Jest to stan silnego emocjonalnego napięcia, pojawiający się w sytuacjach realnego zagrożenia. Strach jest powodowany zdolnością zapamiętywania i kojarzenia podobnych sytuacji, które w przeszłości miały groźny skutek oraz, w przypadku ludzi, umiejętnością abstrakcyjnego myślenia - z mojej decyzji wyniknie sytuacja, która spowoduje groźny skutek. Może mieć wydźwięk pozytywny – ostrzega nas, chroni przed realnym zagrożeniem dla naszych interesów lub negatywny - powoduje, że zatrzymujemy się i tkwimy w „martwym punkcie”. Psychologia odróżnia strach od lęku i ten drugi jest zawsze irracjonalny.
Strach jest nieodłącznym towarzyszem zmian. Współczesny świat określa się VUCA od angielskich słów: Volatility (Zmienność), Uncertainty (Niepewność), Complexity (Złożoność), Ambiguity (Niejednoznaczność). Określenie to zostało stworzone przez amerykańską armię, by opisywać specyfikę rzeczywistości podczas wojny, dziś znajduje zastosowanie w biznesie i rozwoju osobistym.
Co to w praktyce oznacza?
Zmienność przejawia się tym, że coraz trudniej nam przewidzieć przyszłość. Przykładem może być ogólnoświatowa epidemia, wojny, skala ruchów migracyjnych w Europie czy z drugiej strony tempo digitalizacji.
Zmienność prowadzi do poczucia niepewności (niepokoju). Zmiany są bardziej dynamiczne niż kiedykolwiek, mają zasięg globalny i wpływają na wiele obszarów m.in. na biznes, gospodarkę, nastroje społeczne.
Złożoność świata związana jest z nakładaniem się na siebie wielu zjawisk i informacji. Sprawia trudność w jednoznacznym określeniu związku przyczynowo-skutkowego.
Niejednoznaczność mówi nam o braku jasności w ocenie sytuacji, które obserwujemy. Wyjaśnianie ich tylko z perspektywy rozumu i logiki nie wystarcza, dotychczasowe doświadczenia mogą nie mieć zastosowania w przyszłości.
Można więc powiedzieć, że strach jest immanentną cechą każdego człowieka, a świat, w którym obecnie funkcjonujemy, z natury rzeczy zmienny, niepewny, złożony, niejednoznaczny. Nie zaskakuje więc to, co wynika z badań na temat cech skutecznego przedsiębiorcy. Skuteczność w biznesie związana jest z umiejętnością podejmowania działań pomino strachu – działania z odwagą oraz skłonnością do podejmowania ryzyka.
De Noble, Jung i Ehrlich (1999) wyszczególnili sześć podstawowych wymiarów przedsiębiorczego poczucia własnej skuteczności, gdzie na miejscu pierwszym znalazło się zarządzanie ryzykiem i niepewnością. Profil Myślenia Przedsiębiorczego (Davis, Hall i Mayer, 2015; 2016) to narzędzie opracowane w celu pomiaru sposobu myślenia przedsiębiorców. Spośród 14 mierzonych elementów na 4 pozycji znalazła się Akceptacja ryzyka, która w przypadku badanych przedsiębiorców okazała się na dużo wyższym poziomie niż u badanych menadżerów. Podczas badań prowadzonych przez Instytut Gallupa (2014) na grupie ponad 1000 przedsiębiorców, wyróżniono 10 kluczowych talentów, wśród których znalazł się talent Zarządzanie ryzykiem (Risk-Taker) czyli instynktowne radzenie sobie w sytuacjach związanych z wysokim ryzykiem.
Jak więc radzić sobie w biznesie w świecie VUCA? Z podpowiedzią przychodzi behawioralny model przywództwa Boba Johansen z Institute for the Future zwany VUCA Prime: Vision (Wizja), Understanding (zrozumienie), Clarity (Przejrzystość), oraz Agility (Zwinność). Reakcją na VUCA ma być wykorzystanie umiejętności liderskich, które prowadzą do radzenia sobie z wyzwaniami.
Wizja (vision) wznosi się ponad zmienność — kiedy warunki zmieniają się w sposób nieprzewidywalny, liderzy mogą koncentrować się na wizji firmy czy konkretnego przedsięwzięcia, która skupia się obrazie przyszłości: wyznaczaniu kierunku określając cele transformacji, skalę ambicji biznesowych i charakteru korzyści jakie chcemy osiągnąć.
Zrozumienie zmniejsza niepewność — gdy pojawia się niepewność, Johansen proponuje badać i eksperymentować stopniowo, aby lepiej zrozumieć zewnętrzne czynniki polityczne, gospodarcze, społeczne, technologiczne, legislacyjne i środowiskowe. Zbierać informacje z otoczenia wewnętrznego.
Przejrzystość przeciwdziała złożoności — w obliczu nieznanych i nieprzewidywalnych warunków, które można zrozumieć tylko z perspektywy czasu, możemy nauczyć się upraszczać tam, gdzie to możliwe. Proste ujęcie tematów biznesowych wpływa na większą łatwość podejmowania decyzji.
Zwinność pokonuje niejednoznaczność — gdy przyszłość jest niewiadoma i możliwych jest wiele wariantów, możemy mieć postawę gotowości do dostosowania swojego podejścia do pożądanego rezultatu. Zwinność organizacyjną osiąga się poprzez przyjęcie praktyki Heart of Agile polegającej na współpracy, dostarczaniu, refleksji i doskonaleniu w oparciu o uzgodnione wskaźniki, aby wspólnie osiągać lepsze rezultaty.
Nowa rzeczywistość zaprasza nas do rozwijania nowych kompetencji liderskich, które osadzają się na poszerzaniu świadomości, głębszym rozumieniu, wykorzystaniu percepcji i transformującym działaniu (A. Seale).
Bycia w postawie otwartości i ciekawości na to co się wydarza.
Wyczuwania chwili obecnej.
Wykorzystywania intuicji i naturalnej kreatywności.
Działania w zaufaniu do siebie i świata.
Z miejsca, które czujemy, że jest nam właściwe.
Barbara Gruszecka – Coach Transformacji Zawodowej i Biznesowej
Pracuje z ludźmi, którzy czują się nie na swoim miejscu i uwiera ich to, gdzie są obecnie zawodowo. Chcieliby mieć pracę, w której widzą prawdziwy sens, zgodną z ich wewnętrznymi wartościami i wykorzystującą ich naturalne talenty. Są gotowi na zmianę, jednak nie wiedzą jak to zrobić. Pracuje z biznesami/liderami, które chcą tworzyć i rozwijać biznesy wykorzystując najlepiej potencjał, którym dysponują. Chcą oprzeć swój biznes na wartościach i pójść za nimi naprawdę. Odkryć swoje talenty biznesowe i móc dzielić się nimi z innymi. Budować wartość dla klientów i świata. Czuć każdego dnia, że to co robią – robią z sensem.
Autorka jest mentorką w Klubie Mentorek Sieci Przedsiębiorczych Kobiet, który jest realizowany w ramach programu Biznes w Kobiecych Rękach finansowanego przez Citi Foundation i Fundację Citi Handlowy.
Sieć Przedsiębiorczych Kobiet to fundacja, której celem jest wspieranie kobiet w budowaniu i rozwijaniu ich biznesów. W SPK wierzymy, że wyposażając kobiety w ekspercką wiedzę i kontakty sprawimy, że będą sprawcze i niezależne finansowo. Kompleksowo wspieramy przedsiębiorczość kobiet poprzez: rozwijanie kobiecej społeczności zawodowej, mentoring, inicjowanie programów akceleracyjnych i biznesowych oraz popularyzowanie inwestowania przez kobiety. Mamy aż 50 000 obserwatorek w mediach społecznościowych! Zapraszamy także Ciebie https://www.linkedin.com/company/fundacja-przedsiebiorczosci-kobiet W naszej społeczności działa też wyjątkowy Klub, realizowany w ramach programu Biznes w Kobiecych Rękach finansowanego przez Citi Foundation i Fundację Citi Handlowy. To Klub Mentorek, który zrzesza 150 kobiet posiadających bogate doświadczenie zawodowe, którym chętnie się dzielą. Skorzystaj z wiedzy naszych mentorek - zapraszamy do lektury ich tekstów.