Prywatne miasta to nie utopia, a raczej pomysł na biznes.

Koncepcja prywatnych miast to model znany od czasów  starożytnych. Greckie miasta-państwa  (ok. 800 p.n.e.- 700 n.e.) przeżywały długi okres rozkwitu, a  to, co osiągnęły kulturowo, wpływa na świat do dziś. Sukces ten związany jest z aspektami, które mogą mieć zastosowanie w  Prywatnych Wolnych Miastach:

• Konkurencja między systemami (prowadząca do ciągłych innowacji technicznych instytucjonalnych).
• Zdecentralizowana struktura wspólnot (gwarantująca stabilność polityczną).
• Wiarygodne zasady i prawa obywatelskie (umożliwiające inwestycje i utrzymujące niskie koszty transakcyjne).

Przykłady prywatnych miast-państw możemy znaleźć na całym świecie: 

Księstwo Monako (od 1297): Poprzez swoją wielkość, uprzywilejowane stosunki z Francją oraz rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa, imigracji i finansowania wydatków publicznych może służyć jako przykład konceptu prywatnego miasta.

Hongkong (od 1843): Jest przykładem tego, jak miasto-państwo może wyrosnąć z prostego systemu liberalnego do ogromnych rozmiarów i dobrobytu.

Dubaj (od 1971): Miasto w ciągu 50 lat eksplodowało, stając się jednym z najbardziej atrakcyjnych miast na świecie, zarówno dla mieszkańców, jak i dla przedsiębiorców (liczne przywileje socjalne, podatkowe itp.).

Singapur (od 1965): Miasto z niezwykle korzystnymi warunkami do życia na wszystkich poziomach (osobistym, zawodowym, przedsiębiorczości) oraz jedna z najkorzystniejszych gospodarek na świecie.

Sandy Springs (od 2005): W tym nie autonomicznym amerykańskim mieście prywatne firmy świadczą usługi komunalne.

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PRYWATNYCH MIAST

Prywatne wolne miasto jest suwerenną lub pół-autonomiczną jednostką samorządu terytorialnego.

Ma swoje własne:

• ramy prawne i regulacyjne.
• administrację.
• system podatkowy, celny i socjalny.
• siły bezpieczeństwa.
• (niezależny) system rozwiązywania sporów.

Taki typ miasta jest zarządzany przez spółkę operacyjną. Spółka ta, podobnie jak przedsiębiorstwo nastawione na zysk, gwarantuje mieszkańcowi ochronę życia, wolności i mienia w zamian za określony wkład finansowy.

Polega to na zawarciu pisemnej umowy pomiędzy przyszłym mieszkańcem a spółką operacyjną, w której określone są prawa i obowiązki każdego z nich (usługi świadczone przez operatora, kwota do zapłaty przez mieszkańca, zasady obowiązujące w Mieście).

Inne istotne punkty wynikają z postulatów wymienionych powyżej:

• Uczestnictwo i zamieszkiwanie w  Prywatnym Wolnym Mieście jest aktem dobrowolnym.
• Operator swobodnie decyduje o przyjęciu swoich mieszkańców do Miasta według własnych kryteriów (brak regulacji).
• Mieszkańcy mogą robić co chcą, o ile nie naruszają praw innych osób lub innych zasad wymienionych w umowie.
• Wszystkie osoby dorosłe ponoszą odpowiedzialność za skutki swoich działań.
• Każdy mieszkaniec może w każdej chwili zerwać umowę i opuścić Prywatne Wolne Miasto , jednak operator może ją wypowiedzieć tylko z ważnego powodu (naruszenie zobowiązań umownych).
• W przypadku konfliktów ze spółką operacyjną, mieszkańcy mogą zwrócić się do niezależnych sądów arbitrażowych (z wyłączeniem operatora).
• Aby zapewnić dobrowolne uczestnictwo, obszar jest w idealnym przypadku początkowo niezamieszkany.

 Prywatne Wolne Miasto  musi zawrzeć umowę z istniejącym państwem. W umowie tej przyjmujące  państwo upoważnia spółkę operacyjną do osiedlenia Miasta na określonym terytorium.

Prywatne miasto to przedsiębiorstwo, aby spełnić wszystkie obligacje wobec mieszkańców, musi przynosić zysk. Przy tym założeniu, konkurencja i konieczność osiągnięcia zysku zachęcają operatora Prywatnego Wolnego Miasta  do ciągłego ulepszania swojego produktu, zwiększania zadowolenia klientów i optymalnego wykorzystania zasobów. Dodatkowo, jego decyzje mają natychmiastowy wpływ na jego działalność.

ŻYCIE W PRYWATNYCH WOLNYCH MIASTACH

• Mieszkańcy są zachęcani do wprowadzania innowacji.
• To prywatni przedsiębiorcy zarządzają szpitalami, szkołami, przedszkolami, wywozem śmieci itp.
• Aby poradzić sobie z  nieprzewidywalnymi sytuacjami życiowymi (choroba, śmierć, wypadek itp.), mieszkańcy mogą wykupić prywatne ubezpieczenie lub tworzyć grupy wsparcia.
• Centra handlowe, drogi, porty itp. są budowane i eksploatowane przez inwestorów.
• Każdy może sprzedawać nowe produkty/usługi bez zezwolenia lub licencji i może otrzymać zapłatę w dowolnej walucie.
• Nie ma regulacji dotyczących płacy minimalnej.
• Jest to system wolnego handlu: możliwość importu tanich produktów z całego świata, brak ceł itp.
• Nowe leki i metody leczenia są dostępne dla każdego dorosłego, który ich pragnie (znając potencjalne ryzyko).
• Progi ekologiczne dotyczą produktów i procesów uznanych przez rzetelne badania naukowe za naprawdę niebezpieczne.
• Wolność słowa jest niezbędna.
• Wspólnota określa własne zasady imigracji (selekcja pozytywna); po uzyskaniu statusu mieszkańca nie jest wymagana wiza.
• Studia są finansowane przez tego, kto chce studiować: zachęca to studenta do wyboru kierunku, na który jest realne zapotrzebowanie.
• Przestępczość, wandalizm, aktywizm polityczny, „misjonarski zapał”, walki dystrybucyjne w zasadzie zanikają
• Ludzie znów mają obowiązek dbania o siebie; są bardziej stabilni i bardziej realistyczni w swoich ocenach.

„Najpóźniej po dwóch pokoleniach Wolne Miasta Prywatne byłyby bogatsze, swobodniejsze i bardziej pokojowe niż wszystko, co znaliśmy do tej pory”.

• Tytus Gebel  “Free Private Cities: Making Governments Compete For You”

Problemem społeczeństwa jest to, że  zmiany są trudne do wprowadzenia ze względów politycznych, kulturowych lub religijnych. Dla państwa  rządu lub przedsiębiorców Prywatne Wolne Miasta  są więc okazją do przetestowania kontrowersyjnych reform na małym, wyznaczonym terytorium bez ponoszenia znacznego ryzyka lub konsekwencji. 

Prywatne Wolne Miasta  skupione są wokół wspólnych wartości. W istocie będą bardziej homogeniczne, ale wszystkie Wolne Miasta jako całość będą ostatecznie oferować szeroką różnorodność społeczeństwa.

SUSTAINABLE CITIES

Koncepcja prywatnych miast jest innowacją i odpowiedzią na problemy  w systemie politycznym zarządzania miastami, jednak jako obywatele świata stajemy w obliczu dużo większego problemu jakim jest kryzys środowiskowy. 

The Arcadis Sustainable Cities Index 2022 bada zrównoważony rozwój miast przez pryzmat

dobrobytu. Aby być naprawdę zrównoważonym, miasta muszą spojrzeć poza rozwój gospodarczy na zdrowie środowiska naturalnego i jakości życia mieszkających tam ludzi. Bez kwitnącego krajobrazu miejskiego, który stawia planetę na pierwszym miejscu, jednocześnie zapewniając mieszkańcom możliwości integracji, żadne miasto nie jest w stanie

osiągnąć długoterminowego sukcesu i utrzymania dobrobytu mieszkańców. 

W czołówce Indexu znalazło się:

1.Oslo 

2 Sztokholm

 3 Tokyo 

4 Kopenhaga 

5 Berlin

…

62. Warszawa to jedyne polskie miasto, które znalazło się na liście.

FUZJA IDEI ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU I KONCEPCJI PRYWATNEGO MIASTA

Organizacja Narodów Zjednoczonych definiuje „prosperujące” miasto jako „takie, które jest produktywne, zapewnia odpowiednią infrastrukturę, ma dobrą jakość życia, oferuje sprawiedliwość i integrację społeczną oraz praktykuje zrównoważony rozwój środowiska”

Samana Group  jest jedną z największych firm świadczących usługi w zakresie nieruchomości i właścicieli gruntów na Półwyspie Samana w Republice Dominikańskiej, która łączy w sobie definicję ustaloną przez ONZ oraz koncepcję prywatnego miasta. 

Twórcami projektu są Marek Zmysłowski, Shannon Robertson i Tomas Avogadro. W przeciągu  ponad 15 lat zgromadzili  ziemię, zbudowali plan generalny i uzyskali zgody, aby pozycjonować projekt jako gotowy do realizacji.

Samana Group buduje prywatne miasto w Dominikanie, które scala europejskie standardy z naturą Karaibów. Głównym celem projektu jest łączenie przedsiębiorców, wizjonerów i inspirujących ludzi w wyjątkową społeczność. Samana Group będzie prowadzić działalności: urbanistyczną, deweloperską, inwestycyjną oraz usługowo-administracyjną, rozwiązując 3 typowe problemy związane z rozwojem w egzotycznych destynacjach turystycznych: brak planowania urbanistycznego, brak projektowania stylu życia i niska jakość infrastruktury.

Unikalność tego podejścia polega na skupieniu się na luksusie w przystępnej cenie i zrównoważonym rozwoju przy jednoczesnym zapewnieniu doświadczenia życia w nietkniętym środowisku naturalnym.

Cel jaki postawili sobie założyciele to stworzenie miejsca, które jest otwarte na innowacje i tworzy nowy standard życia zgodnego ze środowiskiem.

autorka: Zofia Ossowska